زند پہ زند ءَ …..یوسف گچکی

نوشکےءِ سرڈگار اچ باریگاں بگرے تن روچ مروچی ءَ سکیں مزن نامیں راجی ایں سروکؤمی ایں پیشونک ودی کناں ءَ پیدا ک انت کہ آواں اچ وتی کرد ءُُ کُتہ کاریاں نہ بیرگ ءَ وتی نام روژنا کرتہ ءُُ پہ ابد پشت گیستکگ۔ بلکیں اچ آوانی اے رنگیں کرد ءُُ بود ءَ وت ہمے نوشکے ءِ سرڈگار ہم تیوگیں دگنیاءَ نامدار بوتہ ءُُ نامی کشتہ ایشی ءِ سیر کگیں پٹ ءُ ُ پولویں ڈاک گوں وتی ملگزاریں کوچگاں یک اجب زیبائیں دُروشمے داریت۔ بخملیں ریک ماں بہاریں ءُُ گرماگی ایں مد ءُُ موسماں گوں وتی سارت گوشیں ءُُ چرکاں اگں من ءَ سوج گرے تہ اچ بادشاہی ایں بخمل و منجہ ایں تھتی واب جاہں چہ ہزار سری زیاست وش ءُُ کرار دئیوکیں ساھتاں دیما تر اِنت۔ ہمے رنگ ءَ اگں ما نوشکے ءَ اچ دومی نگاہ ءَ بچاریں تہ گندگ ہمے بیت کہ نوشکے ءِ اے کسانیں خیصار نامی ایں کؤر ءَ کہ اگں وھدے ہار کُتہ کوچگ ءُُ ملپدے کہ ملئتگ انت تہ ایوک ءَ ہمے مسکیں کوچگ ءَ را اچ مٹاں بار نہ کرتہ۔ بلکیں ہمے مٹ ءَ (ملِک) اچے ملگزا راں الم ءُُ زانت ءِ سرپدی ءُُ مردم گری ءِ کشار ہم رودینتگ کہ آ گوں راجی مہر ءُُ دوستی ءُُ قوم ءُُ وتن ءَ گوں یک ہلاس نہ بوہوکیں بندے ءَ بندو ک بوتہ۔ اچ کرناں ماگنداں ءَ پیداکیں کہ شاہر ریکی، پکیر شیر جان، شائر شفیع خان، واجہ آزات جمالدینی، ماما عبداللہ جان جمالدینی، گل خان نصیر، آسکو جمالدینی، میر عاقل خان ءُُ امیر الملک مینگل یا ہمے رنگیں دگہ سداں نام است انت کہ نوشکے اش تیوگیں دگنیاءَ نامدار کرتہ کہ اچے ناماں یکے مئے وش کد، وش رنگ ءُُ شپارکیں ورناایں یار جان بادینی اِنت کہ گوں وتی راجی ایں کرد ءُُ قومی ایں جوزگاں ہچ رنگ ءُُ ڈول ءَ شموشگ نہ بیت۔
یار جان بادینی کہ گوں نوشکے ءِ بادینی آنی بولازئی ءِ سردار خیل ٹک ءَ سیالی داریت آ کہ اچ وانگ ءُُ الم ءِ دربرئگ ءَ ہداینکہ زند ء ِ پڑ ءَ ایر کپت تہ آئی ءَ اگں بلوٹیں تہ آ ءَ روچانی تہہ پروت ءَ سرکاری نوکری آنی یک جوانیں ہندءُُ جاگہے دست ءَ آورت کرتگ ات۔ بلے اے ورنا ءَ راجی ءُُ قومی ایں کاراں دست ماں جنئگ ءِ پراہ ءُُ پچیں میدان پروت ءَ گچین کرت کہ ایشی ءِ گمان ءَ مستریں سوب اے بوت کنت کہ اچ پرنگیانی دور ءَ بگرے تن استیں باریگ ءَ راجی ءُُ قومی کارانی تہا بلوچستان ءِ ایندگہ بہرانی رنگ ءَ نوشکے ءِ ہم یک مزنیں بہرے واجہ گل خان نصیر، واجہ آزات جمالدینی آئی ءِ برات عبداللہ جان جمالدینی ءِ رنگ ءَ آورت ءُُ گوں ات کہ ہمیشانی ہمے رنگیں جہداں نوشکے ءِ وانندگیں ورناہانی پگر ءِ تہا یک نوکیں چست ءُُ ایرے دور داتگ ات۔ چوش واجہ گل خان نصیر ءِ سیاسی جہداں ابید ماں حال ءُُ احوالکاری ءِ پڑ ءَ آئی ءِ کتہ کاری یا نونزدہ سد ءُُ پنجاہ ءِ دیک ءَ اچ کراچی ءَ واجہ آزات جمالدینی ءِ ”بلوچ“ ماہتاک ءِ در کنئگ یا عبداللہ جان جمالدینی ءِ گوں لالا غلام محمد ءَ نوائے وتن ءِ کاراں اوار بوئگ ءِ سکین یا جوزھگے دائم ءَ سر چست کناں اَت۔ہمے جوزہ یا کہ بگوشے ءِ ہمے سکین ءَ یار جان بادینی ءَ را زند ءِ دگہ پڑے ءِ بدل ءَ احوالکاری ءِ پلو ءَ زیاست تیلانک دیاں ءَ برت۔
زند ءِ بازیں کش ءُُ پہناتاں کہ احوالکاری ءِ پڑ ءَ را پروت ءَ درچت آ ءَ ایش بوت کنت کہ مئے بزگیں راج کہ زند ءِ ہر تک ءُُ پہناتاں درد ءُُ دور اُو ڈکھ ءُُ ویلانی آماچ انت الم ءُُ زانت ءِ آسراتیاں چہ زبہر انت۔ آئی ءِ اے رنگیں جاوراں دری دگنیاءِ مہلوک چٹ نا سرپد ءُ معلومدار نہ انت چوشیں جاورانی تہا یک راجی سروکے ءِ گشتانک ءَ سد، دو سد یا تو بُگش کہ پنچ سد ءُُ ہزار مردم اشکنت بلے یک احوالکاری تاکے کہ شنگ ءُُ تالان بیت آئرءَ جہانے گندیت ءُُ اچائی ءَ زانتکار بیت۔ ہمے چی ءَ واجہ یار جان بادینی ءَ را احوالکاری پڑ ءَ آورت ءُُ سر کرت۔
واجہ یار جان بادینی ءَ وتی احوالکاری ءِ سپر ءُُ پند ءِ بنداتی ایں گام گوں شالکوٹ ءِ روتاکے ”اعتماد“ ءَ گمان ءَ 1988 ءِ روچاں ماں بلوچی زبان ءَ لیب ءُُ گوازیانی ہپتگی تاکے ءَ زُرت انت پدا چنتے وھد گوں ماہتاک ”بلوچی“ ءَ تن چنتے سالاں اوار کپت ءُُ کار کرت 1991-92 واجہ یار جان بادینی گوں کراچی ءِ بلوچی ماہتاک ”لبزانک“ ءَ اوار بوت ءُُ اودا آئی ءَ بلوچی زبان ءِ مزن نامیں نوشتہ کار ءُُ احوالکاری ءِ رپک ءُُ رہبنداں چہ بلد ءُُ سرپدیں سرے واجہ غلام فاروق بلوچ ءِ دست ءِ چیر ءَ تن ھشت ءُُ نہہ سالاں یک ہندی جہگیرے ءِ جہت ءَ کار کرت۔اچ احوالکاری ءِ بازیں ہنر، رپک ءُُ رہبنداں چہ نہ ایوک ءَ ہیلکاری گپت۔ بلکیں ہمے میانجی ءَ آئی ءَ واجہ نور خان محمد حسنی ءِ ھوری ءَ ”لبزانک“ بلوچی ءِ جہگیر ءِ وڑ ءَ افریقہ ءِ بازیں ملکاں ابید مسکت، دبئی، عمان، استمان ایشیا ئی ملکاں چوش کہ ترکمانستان، تاجکستان، ءُُ دگہ بازیں ہما ملکانی تر ءُُ تاب کرت کہ اودا بلوچ یک مزنیں لیکھےءَ اچ کرناں نشتگ ءُُ جہہ منند انت۔ گوں آواں بلوچستان ءِ جاہ منندیں بلوچاں نزیکی، سیادی ءُُ ہم قومی ءُُ ہم راجی ریشگ ءُُ روتگاں ءَ یک وارے پدا نوک کنئنگ ءُُ نزیک آرئگ ءِ یک مزنیں جہد ءُُ کارے کرت کہ ایش تن روچ مروچی ءَ نہ ایوک ءَ برجاہ ءُُ برہم اِنت۔ بلکیں یکے دومی ءِ ملکاں روآتن یک جوانیں وڑے ءَ برجاہ انت۔ ہمے میانجی ءَ ہمے دوئیں ورنا آنی ترو تاب ءِ سوب ءَ بلوچی ماہتاک ”لبزانک“ ءَ ہمے ملکانی باروا لہتیں جوانیں گچین ءُُ درچتگیں تاک ہم دیما آورت کہ مئے مہلوک، مئے راج ءُُ مئے ورنا اچ ڈیرہ جاتاں بگر تن باہو ءِ کوچگاں ءُُ ہلمند ءُُ سیستان ءَ بگر تن کراچی ءَ ہمے دری ملکاں جاہ منندیں بلوچاں گوں آژناگ ءُُ پجاروک بوت انت۔ تن دراجیں وھدے ءَ گوں ”لبزانک“ بلوچی ءَ ہمکار بوئگ ءُُ بازیں ہلیکاریاں پد ینٹ واجہ یار جان بادینی ءَ ہمے پیسلہ کرت کہ پرچہ نا وتی جند ءِ ہمے رنگیں یک حالتاکے بنگیج ءَ بکنت۔
آ سروباکی آ ءَ روچ ہم اتک کہ واجہ یار جان بادینی ءَ ”بلوچی زند“ ءِ نام ءِ سرءَ یک بلوچی ماہتاکے ءِ اجازت نامگ اچ نوشکے ءَ گپت ءُُ اکتوبر 1999 ءَ گوں بلوچی زند ءِ اولی تاک شنگ کاری ءَ ایشی ءِ بنگیج کرت کہ ہما نوک رودیں لبزانکءُُ احوالکاری ءِ نہال مرچی اتکہ بیست سال ءِ ورنائے جوڑ بوتہ۔
بزاں ماہتاک بلوچی زند نوشکے ءَ وتی ہمے دراجیں پندءِ بیست سرجمیں سالانی یک منزلے گوں کجام جاور حالاں گوں کجام ڈکھہ ءُُ جنجال ءُُ مشکلاتاں گوازینتگ آ دگہ یک کھسہ انت۔
ماہتاک بلوچی زند ءَ وتی اے گوستگیں بیست سالانی پند ءَ دائم ءَ بلوچ راج ءِ جیڑہ ءُُ پد منتگی ءِ ڈکھ ءُُ دردانی دیما آرگ ءُُ آواں ءَ مزن سندیں حاکمی دیوان ءُُ مجلساں گوں وتی احوالکاری ءُُ حالتاکی نبشتہی ایں پڑو ءُُ جاک ءُُ کوکاراں برئگ ءُُ سرکنئگ ءُُ رسینگ ءِ جہداں یکش ءَ اچ کلاں پیسر ءَ بوتہ۔ بلے پشت ءَ پشت نکپتگ راجی ایں سر ءُُ پیشو نکانی زند حال، آوانی سیاسی، ادبی ءُُ راجی ایں جہداں ءُُ کتہ کاریاں سہڑائتگ ءُُ دیما آؤرتگ پہ جتا جتائیں نمبر ءُُ شمارگ ہم کشتہ ءُُ اے کار ءَ ہم بلوچی زند اچ دگہ ماہتاکاں گامے دیم ءَ بوت۔ بلوچ راج ءِ راجی ایں پد منتگی ءُُ بد حالی ءِ جاورآں یا دیمروی کارانی پشت ءَ پش کپتگ ءِ الت ءُُ سوباں مدام گوں یک جوانیں رنگے ءَ حاکمانی دیما ایر کئنگ ءِ جہد آئی ءِ Motive بوتہ۔ چیاکہ واجہ یارجان بادینی ءَ اچ اولی رو چ ءَ کہ اے ماہتاک ءِ بندات کرتگ ات آئی ءِ گرج ءُُ گزر بس زر ءِ چنئگ ءُُ مُچ کئنگ نہ بوتگ۔ بلکیں آئی ءِ جہدانی بُن ءُُ بنزہ بلوچ راج ءِ پد منتگی ءُُ گژن ءُ گریبی ءِ ناہاریں بلا ءِ ساہگءَ اچ وتی راج ءِ سرءَ دور کئنگ، راج ءَ پہ یک آسراتیں زندے ءِ پلوا ہشونی ءُُ رہدربری کئنگ ءُُ وتی بزگیں مہلوک ءَ پہ یک ایمنیں چاگرد ے ء ِ شوھاز ءُُ پراواں یک آسراتیں زندے گوازینگ ءِ جہد بلوچی زند ءِ مستریں جار ءُُ کوکار بوتہ آئی ءِ ہر تاک کہ دست ءَ بکتیں ءُُ بچارتیں تہ گوں بلوچ ءِ اڑھ ءُُ جیڑہانی دیما آرگ گوں چکار ءُُ سرایچ ات۔
ماہتاک بلوچی زند ءِ پرے گوستگیں بیست سالانی تیوگیں جہد ءُُ گام گیج گوں بلوچ ءَ گوں بلوچ ءِ آسراتی ءُُ وشحالی ءَ بندوک بوتگ انت ما ہمیشی ءَ گنداں کہ اے بیست سالانی تہا کہ واجہ یار جان بادینی ءَ بلوچی زند ءِ ہر چنکہ گچین ایں تاک کہ آءَ اگن مئے راجی ایں یاکہ مئے لبزانکی سرو پشیو نکانی زند حال ءِ باروا بوتگ انت۔ یا زند ءِ کجام یک تک ءُُ پہناتےءِ گہہ مردمے ءِ باروا بوتگ انت۔ اے رنگیں سجیں تاک وتی مٹ وت انت ءُُ الم ءَ گچین بوتگ انت۔ پمشا من وتی ہما گوستگیں گپ ءَ یک وارے پدا دیما کاراں کہ یار جان بادینی ءِ پہ وتی ماہتاک زند ءِ وسیلہ یا مول ءُُ مراد ءُُ گزر زربس زر ءِ شوھاز نہ بوتگ آئی ءَ وتی ماہتاک ءَ را زر ءُُ مڈی ءِ مُچ کٹئگ ءِ ذریعہ ءُُ سیڑی یے جوڑ نہ کرتہ۔ بلکیں اے بابت ءَ واجہ یار جان بادینی ءِ گوں وتی راج ءَ بندوکیں Commitment چو ”مرد وار“ ءِ مزن نامیں ریک ءَ وتی جہہ ءَ سوگہہ ءُُ محکم انت۔
چیاکہ ماہتاک زند ءِ گوستگیں اے بیست سالانی ہر گام ءُُ ہر جنز پہ بلوچ راج ءِ گہبودی ءُُ دیمروئی ءِ راہشونی ءِ چیہال ءُُ توار بوتگ انت۔
آئی ءَ چاگرد ءِ ہر چست ءُُ ایرانی جاورحال ہچ وڑااچ بی برتگ انت ءُُ بے ترانگ بوتگ پمیشا من گوں سک ءُُ یکین ءَ اے دانک ءَ گوشت کناں کہ ماہتا ک زند وتی دیمتری روچاں ہم وتی ہمے رنگیں جہداں دیما ایر کناں ءَ وتی ہمے پالیسی ءِ سرا دیما پہ مرادانی منزل ءَ گام جناں ءَ روت۔ مئے دعائے ہمیش انت کہ ماہتاک بلوچی زند کہ گوں بلوچ راج ءَ بندوک انت۔ زیندگ بمانات، دائم چوسولءَ سبزبات، وتی ملک وتی راج ءُُ وتی بزگیں مہلوک ءِ تنا وھد سوگہیں ءُُ نردوکیں توار جوڑ ببات۔ تن کہ ”مرد وار“ وتی جہہ ءَ اوشتاتہ ءُُ کوٹی ءِ کوھ سر ءَ چنڈ ینت ءُُ ماہتاک زند ءِ تاک بلوچ راج ءِ سرءَ ساچان ءُُ سائیل ببا تنت۔ انچو ببات ءُُ دائم ببات ءُُ بما نات۔