آشوب تبیں عطا شاد…..زاہدہ رئیس راجی

بلوچی لبزانک ءَ آ کہ لبزانتے (ادیب)چَہ عطا شادؔ ءِ نام ءَ بے زانگ نَہ اِنت۔ شائری ءُُ ردانک ھر دوئیں لبزانکی تَھراں عطا ؔ ءِ مجگیں کار چو درپشوکیں سُھیل ءَ رُژنا اَنت ۔ پدءَ ھما کہ لبزانت یا ادیب نَہ اَنت بلے ٹی وی ڈرامہ ( کسمانک) ءِ چاروک ءُُ دلگوش دَیوک اَنت، آ ستر چہ بلوچستان ءَ ڈنّ جاہ منند بِہ بنت ءُُ ستر بلوچ راج ءِ بَھر اوں مَہ بنت ، وَھدے 148چاکرِ اعظم 147 ءُُ 148دَشت 147 ءِ ڈرامہ سیریلانی ترانگ ءَ کپ اَنت گُڑا ھمے گپّ ءَ جن اَنت کہ بلوچ ءُُ بلوچانی دود ءِ ھما یکتائیں ءُُ زیبائیں دروشمے کہ عطاؔ شاد ءَ دیم ءَ یاورتگ اَت چد ءُُ پیش پاکستان ٹیلی ویژن ءِ گوستانک (تاریخ ) ءَ ھجبرزائر نہ بوت۔
منی جندءَ یات ایں منی یک ھمکاریں دزگُھارے ءَ کہ سیادی ئِ گوں’’ صوات ‘‘ ءَ اَت یک رندے گوشگ ءَ لگ اِت کہ:
’ ’ شُمئے بلوچی دوچی ئیں چادر من اولی بر ءَ 148دشت 147 ءِ ڈرامہ سیریل ءَ دیستگ ءُُ دومی بر ءَ صوات ءَ جاہ منندیں بلوچانی لوگ ءَ ۔ اے ڈرامہ سیریل ءَ من ءَ انچوش بلوچی دوچ ءُُُ دوچیئیں چادرءِ شیدائی کُتگ اَت کہ من ءَ چَہ وتیگ ءَ گیشتر دوست بوتگ۔‘‘
الیکٹرانک رسکانکدر( میڈیا) ھمک زمانگ ءَ یک نہ یک رَنگے ءَ وَھد ءِ مستریں لوٹ ءُُ زلورت بوتگ اَنت ءُُ انگتہ ھم اَست اِنت ءُ بازیں بلوچاں اے پلیٹ فارمءِ سرءَ چہ اولی روچ ءَ بہ گر تاں روچ مروچی جتا جتائیں اُگدہ ءِ سر ءَ کار کُتگ ءُ کنگ ءَ اَنت بلے بلوچانی ھما راستیں پجّارے کہ گوں سنگین تبےءَ عطا شادؔ ءَ دیم ءَ یاورتگ مارا دگہ چوشیں دَروَرے پہ الکاپی ءَ گندگ ءَ نئیت۔
عطا شاد ءِ اگں ازم ءُ لبزانکی کارانی تب ءَ مردم کموکے اُرتی ءَ بہ چاراِیت ھمے پدّر بیت اِنت کہ عطا شاد ؔ ءَ دِگرءِ کِشک ءِ گرک ءُُ سوبمندی ءَ وتی نام ءَ پرکنگءِ نادراھی نہ بوتگ(چوشکہ انگت ھم بازینے ءِ تہ ءَ است اِنت) پمشکا مدام پہ وت ءَ جتائیں کِشکے ءِ شوھازگ ءَ سرگردان بوتگ ءُُ پریشی ءَ آئی ءَ اِے گپّ ھم کمار نہ کُتگ کہ من ءَ دنیا چے گوشیت ۔
شاد کہ دوزح ءِ دیمپان أِ گشنت
کنت گناہ ءَ ، ءُُ خدا ءَ چارایت
چوش کہ اے گپ انسان ءِ ا برمی تب ءَ گوں ھمگرنچ انت کہ وتی جندءَ وتی باتن ءِ تہ ءَ شرتر ءُُ زانتکارتر مارایت بلے پہ ھاوندءَ سرجمیں دُنیا ءِ انسان یک وڑ ءَ دوستاک اَنت۔ آھمنچو مِھر گوں عبادت کنوک ءُ ھاوند ءِ گپّانی منّوک ئیگ ءَ کنت، ھمنکدر گوں وتی ناپرمانیں، ناشگریں بندہ ءَ ھم کنت بلے وھدے دوسترین ءِ گیچین ءِ گپّ کیت گُڑا پہ ھاوند ءَ دیم ءَ تر ھمامردم اَنت کہ چہ وتی ربّ ءَ ھجبر دلپروش نَہ بنت ءُُ چہ آئی ءَ شموشکار نَہ بنت ءُ عطا شاد ھمے گپّے پھموک ءُُ منّوک بوتگ ۔
عطا ؔ وتی شئیر ءِ تہ ء ھاجزی کنان ءُُ ایردستی منّان ءَ گوشیت کہ ستر چَہ منی کاراں دنیا من ءَ جھندم ءِ دیمپان ءَ بہ زانت بلے اے ھما گُناھگار ے کہ ھمک گناہ ءَ رند ھاوند ءِ نیمگ ءَ پہ اُمیتے ءَ وتی چماں شانک دَنت کہ ستر کسے من ءَ پَھک ءَ یلا بہ دنت بلے ھاوند من ءَ ھجبر تھنا نہ کنت۔
اے شئیر ءَ’’ ھُدا ءِ نیمگ ءَ چارگ ‘‘وتی تہ ءَ یک بلائیں بزانتے اِیر کنت ۔
چوش کہ ما زانیں تاں کسی دل ءَ پہ کسے ءَ ستک، بیسہ ءُُ امیت مہ بیت آ ھجبرآئی ءَ نہ چارایت۔ بزاں ستک ءُ بیسہ ءِ بنیاد اُمیت اِِنت کہ عطا ءَ اِدءَ مُھر داشتگ ءُُ آ زانت کہ دنیا من ءَ ستر اِیر بہ جنت بلے ھاوند چہ وتی مِھر ءَ من ءَ بے بَھرنہ کنت ، من ءَ دَور نہ دنت ، آ بکشوک ءُ پھِل کنوک اِنت ءُ منی چاروک ءُ منی سرءَ رَھم کنوک اِنت۔
پارساؤں نے بڑے ظرف کا اظہار کیا
ہم سے پی کر ہمیں رسوا سرِ بازار کیا
لھتے پہ زَھر گوشنت کہ اردو شائرانی رم ءَ عطا شاد ءَ کسے نہ منّیت ءُُ ھمے ڈوبارایت کہ 148عطا وہی جو کوٹہ کا شاعر ہے 147 بلے اے زھری ءِ پُشدر ءِ چارگ ءَ ھمے راستی دیم ءَ کئیت کہ آ ستر148 کوٹہ کا شاعر 147 اَت بلے درامدانی رم ءَ ھم سرئِ بُرزءُ چست اَت۔ واجہ فیصل احمد گوندل وتی پٹ ءُُ پولی نبشتانک 148 عطا شادؔ کا تخلیقی ارتقاع 147 ءَ تران کنان گوشیت:
148 اگر یہ کہا جائے تو بے جا نہیں ہو گا کہ عطا شاد بلوچستان کی ڈیڑھ صدی سے زائد عرصے پر محیط اردو شعری روایت کا حاصل ہے ۔ اس حوالے سے دوسرا کوئی شاعر ایسا نظر نہیں آتا جو اس کی ہمسری کا دعویٰ کر سکے ۔147
عطا ءِ اردو شائری بِہ بیت اگں نا کسمانک نبیسی (ڈرامہ نگاری ) ما ھمے گنداِیں کہ آ وتی ساچشتانی تہ ءَ بلوچ ءُُ بلوچستان ءِ پجّار ءَ کنائینگ ءَ دِلمانگ اِنت۔ آ ئی ءِ آشوبیں تب ءَ وتی ھمک ساچشت ءِ تہ ءَ انچیں ندارگ سازی کُتگ کہ دنیا بزانت بلوچ کئے اِنت ، بلوچ ءِ لوٹ ءُُ زلورت چی اَنت، بلوچ ءِ تب ءُ مجبوری چی اَنت ، بلوچ ءِ بزگی ءُُ واری چی اَنت ، بلوچستان کہ گوں بلوچ ءِ ارواہ ءَ بندوک اِنت اود ءِ زند ءُُ زندگی ءِ چست ءُ ایر چی اَنت۔
پہ تاسے آپے ءَ سدسال وپا ءِ بتل ءَ وھدے عطا لچّہ ءِ دروشم ءَ دیم ءَ کاریت وانوک ءِ جان ءِ پُٹ بال گِرانت کہ چتو بلوچ وتی زندگیاں پہ کسانیں تُنے ءِ پروشگ ءِ دیناں دَیگ ءَ رازیگ اِنت۔
ہزار امتحان یہاں، ہزار آزمائشیں
ہزار دکھ ، ہزار غم ، اُٹھاسکو تو ساتھ دو

سیلاب کو نہ روکیے رستا بنائیے
کس نے کہا تھا گھر لبِ دریا بنائیے

دشت میں سفر ٹھہرا پھر مرے سفینے کا
میں نے خواب دیکھا تھا برف کے پگھلنے کا

دھوپ کی تمازت تھی موم کے مکانوں پر
اور تم بھی لے آئے سائبان شیشے کا

برفاب کے آشوب میں جم جاتی ہیں سوچیں
اس کربِ قیامت میں ترا دھیان ہی رہ جائے

چُھپ گیا ہے کہاں خلاوں میں
یخ کے صحرا کا سائباں سورج

ایک زنجیرِ شب ہے پاؤں میں
ہم گریزاں کشاں کشاں سورج

عطا سے بات کرو چاندنی سی شبنم سی
خنک نظر ہے مگر دل الاؤ رکھتا ہے

کوہساروں کی عطا رسم نہیں خاموشی
رات سو جائے تو بہتا ھوا چشمہ بولے
عطاشاد ءِ اے گیچین شئیرانی تہ ءَ کہ جتا جتائیں سنگ ءُُ پارسنگاں(اوزان و بحور) گوں گوپگ بوتگ اَنت آئیءِ مجگیں ندارگ سازی دلگوش کرزاِیت ۔ آئی ءِ سادگ ءُ ُ پیچیدگیں ھردودابیں بُن گپّانی تہ ءَ معنویت ، شئیریت ، روانی ءُ جھولانکی مان اِنت۔
عطا ءِ سرھالانی توکءَ زندءُُ مرگ،مِھر ءُُ بے مِھری ، دوستی ءُُ دُژمنی، آس ءُُ آپ ، وپا ءُُ بے وپائی، گناہ ءُُ ثواب، درد ءُُ بے دردی، وشّی ءُُ ناوشّی، مُچی ءُُ ایوکائی، گلگ ءُُ دلپاکی، ستک ءُُ بے ستکی ، دلوارگی ءُُ دلوشّی،بَھِشت ءُُ دوزہ ، گوست ءُُ است ، دشت ءُُ دریا، کوہ ءُُ پٹ، ھور ءُُ ھار، گرمی ءُُ سارتی، آس ریچی ءُُ برپ گواری، لوار ءُُ گوریچ، آمین ءُُ تاکریچی ، روچ ءُُ شپ ، رُژنا ءُُ تہاری، تَھاررماھی ءُُ کلکشان درست وتی راستیں بزانت ءَ چہ جھولانکی ءَ پدّر کنان اَنت۔
نیم شپی پاساں من دل ءَ اومان کناں
بے تْرہیں دردان ءَ مزن جی جان کناں

بے وسیں زند ءُُ بے وسیں بَھت ءِ چے گناہ
من گنوک آں کہ زیادئیں ارمان کناں

بے نوا زند انت او منی شاتیں ہمبلو
وت وت ءَ گریواں وت وت ءَ وشّان کناں

عطا ءِ چیھالگاں، مدام وتی وانوک ءُُ سرپد بَیوک چَہ واب ءَ پچ لرزینتگ اَنت ۔ گوں عطاءَ دردانی سپر کنگ گونڈوئیِ کارے نہ اِنت بلے ایوکا پہ ھماہاں کہ گوں ھمتوار ءَ گوشنت: 148چمّے بہ بیت پہ گندگ ءَ ۔ ۔ ۔ گوشے بیبت پہ اشکُنگ 147
منی عہد ءِ ایر دستی ، تئی وھد ءِ بادشاھی
تئی شپ تہار آجو! منی بام سار بند انت۔
منی راہ ءَ چِیر گیج انت، منی واھگانی شاھجو
من ءَ تبد چوں پتاینت ، من ءَ چوں لوار بند انت
آشوب تبیں عطا ءِ شائری ءَ 148من ءُُ منی 147 ءِ گال برے پہ ایوکا جندءِ جورّگ ءُُ مارگانی درشانی ءَ کارمرز بیتگ اَنت ءُُ برے وتی راج ءِ اُپّار ءُُ چیھالگ ءِ توار جوڑ بیتگ اَنت۔ عطا وتی راج ءِ ڈوباروکانی دیم ءَ اُشتاتگ سرجمیں دنیا ءَ گوشان اِنت:
منی گناہ ھمیش انت کہ ھچ گناہوں نیست
منی میار ھمیش انت کہ بے میارآں من
عطا ءِ گلگ ءِ تہ ءَ ایراد ءُُ سکین ھردو یکپاریگءَ ھوار اَنت ۔
عطا بہ جزم کہ دنیا ءُ دین ءِ سوداگر
فقیر ءَ پیر گُشنت ، شاعر ءَ ولی نہ گوشنتعطا ءِ گلگ زاری ءِ رنگہ تژن ءِ تہ ءَ ھم کچلیں راستی یے پدر اِنت۔
ڈوب گئے تو جھوٹے ٹہرے
دریا پار کیا تو سچے
بد ھما انت کہ منی مرگ ءَ پد
کَیت منی قبر ءِ سرونا نالیت
اِدءَ بلوچ ءِ مردگ پرستیں تب ءِ سرءَ عطا ءِ ایراد ءُُ نگد ءِ جتائیں دروشمے گندگ ءَ کئیت۔ عطا اِدا وتی ھمبل ءُُ دوزواہاں گوں تچک ءَ گلگ کنگ ءَ اِنت کہ وھدے تو منی زندگی ءَ منی کارانی کدر کنوکے نہ ئے ، من ءَ گوں ھمراہ داری کنوک ءُ دلبڈی دَیوکے نہ ئے گُڑا منی مرگ ءَ پد کبر ءِ سرونا نندگ ءُُ نالگ ترا ھچ رنگہ نہ براھیت۔
اے شئیر ءِ تہ ءَ عطا مارا وتی آ درستیں دلپھکیں بلوچانی ترانگ ءَ پرین ایت کہ آھاں وتی سرجمیں زند پہ راج ءُُ راجی دیمروئیءِ کاراں داتگ بلے راج ءَ آھانی بستارءُُ ارزشت ھما وھد ءَ زانتگ کہ کبر ءِ تہ ءَ ایر دَیگ ءُُ ھاک پِر دَیگ بوتگ اَنت۔
آس وتی ءُُِ گس وتی، سنگ وتی ءُُ سر وتی
زیمییں دل ءَ کجا براں کہ تیر وتی جِگر وتی
عطا ءِ اے شئیرءَ ھرکسے بوان ایت کُچّلیں بچکندگے الّم ءَ جنت کہ پیرینانی ھما گوشتگانک أِ دیم ءَ کئیت کہ بلوچ ءَ کسے جت نہ کنت بیدءِ چہ بلوچ ءِ جند ءَ ۔ بژنیگیں گپ ایش اِنت کہ عطا شاد ءَ ھم اِے گپ ءِ ادراک چہ ھما روچ ءَ بوتگ کہ اے راج ءِ تہ ءَ وتی رُژنائیں چم ئِ پچ کُتگ اَنت بلے بیا کہ آ ھم چہ ھما مردماں یکّے بوتگ کہ وتیگ ءَ دگرءِ دیم ءَ ڈوبارگ أِ شات نہ بوتگ۔
عطا وتی اے شئیر ءِ تہ ءَ گوشگ ءَ اِنت : ھما آس کہ نوں مئے لوگ ءُُ ڈیھ ءِ سرءَ چو بُک بُک ءَ روک اِنت درآمدے ءِ سوگاتے بوت نہ کنت۔ آ سنگے کہ مئے سراں دْور دَیگ بئیگ ءَ اِنت تاں مارا چہ وتی ڈیھ ءَ تاچینگ ءَ مجبور بہ کنت اے ھم درآمد ءِ دست ءَ چِہ چَگل داتگیں نہ اِنت ۔ پدءَ وتی بزگیں راج ءَ دیم ءَ کنان عطا گوں دلوارگی ءَ تران کنان گوشیت کہ تئی دل ستر چہ زِھمءَ سرریچ اِنت بلے چہ زبان ءَ پسکگ کُت نہ کنت کہ آ ھم پہ شرّی زانت کہ تیرانی گواروک ھم درآمدے نہ اِنت ءُ ایشانی دیمپانیں جگر ھم درآمدے نہ اِنت۔
ھرکسے ءَ کہ سگ ءُُ اوپار ءِ راہ گیچین کُتگ آ پہ شرّی سرپداِنت کہ اے کشک ءَ مدام گوں وتیگ ءَ ڈیک ورگ کپیت ءُُ پہ عطاؔ ءِ تب ءِ مردماں سک گران اِنت کہ درآمدانی دیم ءَ وتیگ ءَ ایر بہ جنت ءُُ کم شرپ ۂِ بہ کنت۔
زندمانی تئی رنگراہ ءِ سرا، آبلہ پاد
چک جناں چاراں کہیبانی گل ءَ توار کناں
عطا ؔ ھما حساسیں انسانے کہ آئیءِ دل ءُُ زند ،یک انچیں بچکندگے کہ گناہ ءِ پشومانی ءَ دنت ءُُ ارسیگ کنت بلے وتی جند ئِ پہ بچکندگ ءَ ارمانیگ اِنت۔
یک عطاشادے نہ اِنت دریگتیں بوتیں یکے
تئی ڈیل ء اے جہانانی جہان شنگینتگ
تاں انسان ءَ وتی جند ءِ سرءَ بیسہ مہ بیت آ ھچ دابیں زَھمے جت نہ کنت۔ عطا ءَ وتی جند ءِ سرءَ وتی سنچ ءُُ صلاھیتانی سرءَ ، وتی زانت ءُ زانشت ءِ سرءَ انچیں بیسہ ءُُ اوستے بیتگ کہ آ دژمنانی دیم ءَ اُشتگ گوانک دیان اِنت کہ دریگتیں یکے دگہ عطا شادے بوتیں گُڑا شما بہ دیستیں چونیں آشوبے یاورتگ اَت أِ ۔
آشوب تبیں عطا ءَ اگں وت ءَ مہ زانتیں گُڑا وتی اندر ءِ شائر ، ندکار، کواس، دیر چار، اُرت گند ءُ تب زانت ءَ ایر کنان نہ گوشتگت ؤِ :
ما کہ یک رندے چہ دنیا ءَ شُتیں
مارا بیارایت اِے زمانگ چہ کُجا
مروچی کہ عطا شادءِ درشانداب نوک باھندانی شئیرءُُ پربند ءِ تہ ءَ ھم گندگ بنت اے گپّ ءِ پلامُرزی ءَ کنت کہ عطا نہ تھنا وتی اَھد ءِ مزنیں شائرانی اولی سرپ ءَ گون بوتگ بلکیں مروچی ھم آئی ءِ جاہ کسے ءَ سُرینت نہ کُتگ ۔