ماحول اِزم ءَ سنگار کنت،صابر ناگمان…..گند ءُُ نند اصغر لعل

پجار:لیاری ءِ زمین ءَ بازیں نامداریں ادیب،شاعر،سیاست دان،فٹبالر،باکسرءُُ گشندہ ودی کتگ،ایشانی تہا یک مزنیں نامے واجہ صابر ناگمان ئیگ اِنت کہ آ ۴۶۹۱؁ئئَ لیاری ءِ دَمگ صادربرءَ ودی بوتگ۔ آئی ءِ پِت ءِ نام ناگمان اِنت۔آئی ءِ مات ءِ نیمگ ءَ پیرُک ءِ نام قادر بخش فریدی اِنت۔واجہ صابر ناگمان ءِ پت ناگمان ءِ سیادی چہ ایران ءَ اِنت۔آئی ءَ کراچی ءَ سانگ کتگ۔صابر ناگمان ءِ ودی بوگ ءَ رند ایران ءَ شُت اَنت ءُُ اودا واجہ صابر ءِ مات ءَ وش نہ بوت گڑا پیشکان ءَ اَتک ءُُ جہمنند بوت اَنت۔
پیشکان مڈل اسکول ءَ چہ آئی ءَ وتی وانگ ءُُ زانگ ءِ بندات کتگ(انوں اے اسکول ہائی اِنت)
واجہ صابر ناگمان ءَ شریں وڑے ءَ ۳۸۹۱؁ء ءَ لبزانک ءِ پڑ ءَ وتی نیکیں قدم اِیر کتگ اَنت۔آشاعری ءَ اَبید رَجانک، نبشتانکءُُ آزمانک ھم نبشتہ کنت۔بلے آئی ءِ گیشتر دلگوشی گوں شاعری ءَ اِنت۔
واجہ غنی پروازءَ وھدے پیشکان ءَ لبزانکی کاروان ءِ شاکے جوڑ کت گڑاواجہ صابر ناگمان ھمے اِدارہ ءَ گوں ھوار بوتگ ءُُ کار کتگ یئِ۔کراچی ءَ ”اِیلم پبلیکشنز“، ”آزاد جمالدینی اکیڈمی“ءُُ ”بلوچ کلچر سوسائٹی“ءَ گوں ھم لبزانکی کاراں پیش پیش بوتگ۔
ماہتاک بلوچی زند ءِ نمائندہ اصغر لعل ءَ واجہ صابر ناگمان ءَ گوں اِے گند ءُُ نند لیاری صادر بر ءَ کنگ بوتگ۔اے گند ءُُ نندماہتاک بلوچی زند ءِ وانوکانی حاترا ندر انت۔ (ادارہ)
زند: چہ صابر علی صابرءَ ”ناگمان“ بوگ ءِ سبب چے اِنت؟
صابر ناگمان:صابر علی صابر ءَ چہ ناگمان بوگ ءِ سبب اِیش اِنت کہ من شُتاں استاد رحیم بخش آزاد ءِ گور ءَ، گُشت یئِ شما دراہ فیض احمد فیض ءَ چہ متاثر بوتگئے،یکے ءَ وتی نام ظفر علی ظفر کتگ،یکے ءَ امام بخش امام ءُُ دگہ بازینے ءَ اَنچوش کتگ ءُُ تو ھم وت ءَ صابر علی صابر کتگ۔
گڑاھما روچ ءَ پد من وتی نام ءِ دیم ءَ پِت ءِ نام جَت صابر ناگمان کت۔
زند:ھمے سال شمارا یات بیت؟
صابر ناگمان:سال منی حیالءَ۳۸۹۱؁ء یا ۴۸۹۱؁ء اَت۔
زند:شعر نبشتہ کنگ ءَ شمااستاد دارگ ءِ روایت سرجم کتگ؟۔
صابر ناگمان:ھؤ،اِے روایت من سرجم کتگ،واجہ اصغر علی آزگ ءَ من وتی شاعری ءِ اُستاد گشاں۔ اُستادی شاگردی ءِ کسّہ چوش اِنت۔ ۱۸۹۱ء؁ ءَ من شُتاں زاہدان ءَ اصغرعلی آزگ، ستار بیدل،اُستاد دینارزئی ءُُ نواز بارکزئی نشتہ بوتگ اَنت اِیشاں شاعری ءِ سرا بحث ءُُ مباحثہ کتگ۔ یکے ءَ گل خان نصیر گلاتگ،یکے ءَ سید ہاشمی ءُُ دگہ یکے ءَ جی آرملا۔ اِے وھدءَ من نبشتہ کتگ بلے کسے ءَ پیش نداشتگ اَنت گڑا اِیشانی گپانی گوشدارگ ءَ یک روچے شعرے نبشتہ کت ءُُ اصغرعلی آزگ ءَ پیش داشت۔ آئی ءَ منی باز دلبڈّی کت۔واجہ اُستاد غلام رسول دینازئی ءَ ھم من ءَ وَزن ءِ بابتءَ باز سر ءُُ سوج کتگ۔
زند:شمارا مزنیں مدّتے بیت کہ شاعری کنگ ءَ اِت انگت ءَ شاعری ءِ دپتر ءِ دیم ءَ نیاھگ ءِ سبب چے اِنت؟
صابر ناگمان:سبب اِیش اِنت کہ من اول سرا ھمے ماحول ءَ گوں بوتگاں شعر باز نبشتہ کتگ، رَند ا اِے ماحول ءَ چہ گِستہ بوتاں لانچ ءِ دنیا ءَ شُتاں شاعری ءِ تخلیقی صلاحیت نزور بوت۔ ھما سنگت من دیستگ اَنت کہ آہانی شاعری چہ منی شاعری ءَ باز نزور بوتگ لانچ ءَ روگ ءُُ آیگ ءَ رَند ھمے سنگت من گوشداشت اَنت من ءَ چہ دیما شُتگ اَنت۔پرچہ کہ آماحول ءِ تہا بوتگ اَنت ءُُ من ماحول ءَ چہ ڈن بوتگاں۔شعر اَنوں ھم منی گور ءَ اِنچو اَست کہ یک کتابے بہ بیت، بلے من لوٹاں شعر بہ بنت شعرُک مہ بنت۔ وتی شعر من نزّارتگ اَنت کم ءُُ گیش پنجاہ شعر پہ کتاب ءَ من ءَ دوست بوتگ۔اصغر علی آزگ من ءَ مدام گشیت وتی دراہیں شعراں ھوار کن۔ بلے من چوش کنگ نہ لوٹاں، بندات ءِ شاعری من ءَ دوست نہ بیت۔ آدِگہ وَھد بوتگ کہ روچے شعرے، دوشعر نبشتہ کتگ،نوں سرجمیں ماہ ءَ مُشکل یک شعرے نبشتہ بہ کناں۔
زند:واجہ! شما شاعری ءَ اَبید لبزانک ءِ دِگہ کجام کجام پِڑاں وتی حیال ءَ تاچین اِت؟
صابر ناگمان:اول سرا من رَجانک کتگ ءُُ بازیں رَجانکے منی تاک ءُُ ماہتاکاں چاپ بوتگ۔ آزمانک اَنگت ءَ من دو نبشتہ کتگ،یکے اقوام متحدہ ءِ چکانی سرا پروگرامے بوتگ اَت آیاں من ءَ لوٹائینت ءُُ گُشت تو بلوچی ءَ چُکّانی سرا آزمانکے نبشتہ بہ کن۔من نبشتہ کت، آزمانک من ”اُستادآزگ“ ءَ پیشداشت آئی ءَ باز دوست بوت۔ پروگرام ءِ روچ ءَ من شت نہ کتوں کہ من ءَ ہمراہ نیست اَت، بلے منی گِچینی پِڑ شاعری اِنت۔
زند:ھمے آزمانک ءِ کلائمکس ءَ گُشت کن اِت؟
صابر ناگمان:مختصر گُشاں ”گونڈوءَ سہب ءِ سرا مات زور پاد کنت، جنت یئِ کہ برو کاراگیریج ءَ، چہ لوگ ءَ در کیت گوں گیریج ءِ گُداں،چم یئِ شرّی ءَ نہ ششتگ اَنت،سر ءِ مود یئِ شِنگ ءُُ شانگ اَنت، وتی ہمسریں چُکّاں گِندیت کہ صاف صاف اَنت اسکول ءَ روگ ءَ اَنت۔ اِے ھمیشاں چارگ ءَ بیت پشتہ چہ بَسے کیت اِیشی ءَ جنت،گونڈو مریت“۔
زند:شمئے کتگیں رجانک اَمینچو بنت کہ کتابی شکل یے بہ دی اِت؟
صابر ناگمان:رجانک شرّیں وڑے ءَ اَست منی گور ءَ بلے اِینچو نہ بنت کہ کتابے بہ بنت۔
زند:واجہ! شعر ءِ نبشتہ کنگ ءَ جاگہ ءُُ ماحول ءِ درکار بیت؟
صابر ناگمان:شعر چونا ءَ وت ناضل بیت، باز بر ءَ ترا تسلسل ءِ دارگ ءِ واستہ ماحول ءِ درکار بیت۔برے من ملک ءَ آں یا کراچی ءَ موسیقی ءِ کلب یے ءَ رواں یا شعر ءُُ شاعری دیوانے ءَ ننداں اَلم ءَ پدا شعرے نبشتہ کناں چیاکہ ھمے ماحول من ءَ شعر آمد کنت اَنچیں بر ءَ وتی کار ءُُ روزگار ءِ سرا آں شعر آمد بیت، ماحول اِزم ءَ سنگار کنت۔
زند:شما مشاعرہاں شعر ءِ وانگ ءَ گندگ نہ بئے، بلکیں شما مشاعرہ ءِ روایت ءِ منوگر نہ اِت؟
صابر ناگمان:من مشاعرہاں بہر زوراں، بے دعوت ءَ بہر نہ زوراں، اَنّوں کراچی بہ بیت یا پیشکان مشاعرہ بیت من زِر ءَ باں،پیش ءَ کہ من زِر ءَ نہ بوتگاں مشاعرہاں شُتگاں اَلم شعر وَنتگ۔ نوں سنگت من ءَ دعوت نہ دیاں کہ آہانی حیال ءَ من زِر ءَ آں۔ آملامت نیاں، منءَ لاپ ءِ غم ءَ چیر ترّینتگ۔اَنّوں پیشکان ءَ حدامرزی طاہر پیشکانی ءِ یات ءَ مشاعرہ یے بوتگ اَت من ءَ دعوت دیگ بوت، من بہر زُرت ءُُ شعر وَنت۔
زند:پیشکان ءَ شمئے کسانی گوستگ، ڈَلگ ءُُ جوان بوتگئے۔مارا پیشکان ءِ بزانت ءَ بگش اِت؟
صابر ناگمان:اِے بابت ءَ مردم وَڑ وَڑیں گپ کن اَنت من چہ کسی گپاں دلجم نیاں، کسے گُشیت اِدا پیش ءَ کہن بوتگ اَنت، لہتیں پیشکان ءِ بزانت ءَ انگریزی Pishءَ کنت۔ من چہ اِے بزانتاں مطمئن نیاں۔
زند: چِل پنجاہ سال پیش پیشکان ءَ اَدبی چست ءُُ اِیر بوتگ، اگاں بوتگ گڑا اِے کار کئے کئے یئِ کوپگاں بوتگ؟
صابر ناگمان:آوھد ءَ چُشیں حاصیں اَدبی سرگرمی نہ بوتگ،آوھدءَ جوانیں شاعر مولابخش مشتاقءِ پت ملامحمد غمان بوتگ۔ملا محمد غمان ءِ پت غمان ھم شاعرے بوتگ۔ ملا ابابکر کلمتی بوتگ،داؤد دریائی وغیرہ دگہ لہتیں شاعر بوتگ۔ادبی چِست ءُُ ایر ءِ مراد اگاں ادبی ادارہ اَنت گڑا اے وڑیں چست ءُُ ایر نہ بوتگ،انوگ ءَ چہ بیست،بیست ءُُ پنچ سال پیش غنی پرواز ءِ لبزانکی کاروان ءِ شاکے پیشکان ءَ بوتگ آئی ءَ باز کار کتگ۔ایشی سرفرست پیشکان ءَ اسحاق محمود بوتگ۔من ھم ایشانی ہمراہ بوتگاں۔لبزانکی کاروان ءَ اُوداطاہر پیشکان ءِ وڑیں،عزیزپیشکانی ءِ وڑیں آزمانکار پیداکتگ۔ عیسیٰ گل ھم ھمے کاروان ءِ پیداوار اِنت۔دگہ بازینیں۔
زند:شما گشندہانی تہا واجہ نور محمد نورل ءَ گوں باز نزیک اِت،واجہ ءِ اِزم ءَ شمارا آئی ءِ نزیک کتگ یا شخصیت ءَ؟
صابر ناگمان:تقریباََ دوئیناں، اول سرا من آئی ءِ اِزم ءَ چہ متاثر بوتگاں، وھدے من گوں آئی ءَ نزیکی کت دِیست آئی ءِ اِزم ءَ چہ آئی ءِ شخصیت اَنگت بُرز تر اِنت۔ آئی ءِ تہا تخبر،غرور ءِ وڑیں چیز نیست۔من آئی ءِ گندگ ءَ شتگ آں آئی ءَ من ءَ اَمینچو عزت داتگ کہ من وتی جند شموشتگ۔ھما وھد ءَ کہ نورل عروج ءَ بوتگءُُ مردماں گوں ھمے وڑ پیش اَتکگ کہ مرچی کیت۔
زند:واجہ نورلءَ شمئے شعر گشتگ؟
صابر ناگمان:واجہ نورل ءَ منی کمو گیش ہفت یا ہشت شعر گشتگ۔
زند:اِے دراہ شعر سنگتی ءِ وھد ءُُ زمانگ ءَ گشتگ اَنت یئِ؟
صابر ناگمان:دو یا سِہ شعر ھما وھد ءَ گشتگ یئِ کہ مایک ءُُ دومی ءَ گوں دوچار نہ کپتگیں،شعر منی تاک ءُُ ماہتاکاں چاپ بوتگ اَنت آئی ءَ دوست بوتگ اَنت ءُُ زُرتگ اَنت یئِ۔
زند:نامدار کجام شعر بوتگ؟
صابر ناگمان:
زند ءِ گُمان بے تو گشئے سرجم نہ اِنت،سرجم نہ اِنت
تئی ترانگ ءِ نیادانی شپ چہ قیامت ءَ ھِچ کم نہ اِنت

تو چو من ءَ دلجم کنئے تئی جند وت دلجم نہ اِنت
غم جت نہ ایں ماایوک ءَ غم وت اِدا بے غم نہ اِنت

بے زانت مہر ءَ چو گش اَنت واہگ تئی محرم نہ اِنت
صبر ءِ ثمر صابرؔ مدام شہدے بہ بیت چوش ھم نہ اِنت

اے شعر باز مشہور بوتگ۔
زند:واجہ نورمحمد نورل ءَ اَبید دگہ کجام گشندہاں شمئے شعر گشتگ اَنت؟